Với những người tiêu dùng thông minh hiện nay, băn khoăn về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm khi lựa chọn một loại thực phẩm nào đó là điều tất yếu, bởi xu thế đặt sức khỏe lên hàng đầu và phòng chống bệnh tật cho con người, cũng như môi trường sống trở thành yêu cầu cấp thiết.

Theo Đại diện Tổ chức Nông lương Liên Hiệp quốc (FAO), tính thiết yếu trong minh bạch sản phẩm sẽ là yếu tố để nông sản, thực phẩm được lựa chọn. Trên mỗi sản phẩm được bán ra có mã truy xuất được in trên bao bì, khi người tiêu dùng muốn biết đầy đủ thông tin về món hàng đã mua, truy ngược dòng từ thành phẩm cuối cùng về nơi sản xuất ban đầu, rà soát từng công đoạn trong chế biến và phân phối có thể dùng mã đó để kiểm tra. Họ có thể gõ mã truy xuất trên trang web của sản phẩm để tìm thông tin; hoặc dùng điện thoại thông minh có cài đặt phần mềm truy xuất để quét lên mã truy xuất được in trên bao bì của sản phẩm.

Hiện nay, Chính phủ đang chuyển trọng tâm từ quản lý sang quản trị, từ hành chính nhà nước sang phục vụ doanh nghiệp, do đó, để số hóa trong truy xuất nguồn gốc nông sản, thực phẩm thực sự đi vào thực tiễn, có tính hiệu quả cao, rất cần sự tham gia, phối hợp của tất cả các bên, từ Nhà nước tới doanh nghiệp, HTX và nông dân. Bên cạnh đó, quản lý nhà nước trong vấn đề truy xuất nông sản, thực phẩm với vai trò phục vụ, đáp ứng yêu cầu của hội nhập quốc tế sẽ nâng cao tính minh bạch, giải trình cho ngành hàng, quyền lợi của nông dân,… Với những giá trị to lớn trên, Hệ thống truy xuất nguồn gốc không chỉ là cái tem, mà đó còn là trách nhiệm của nhà sản xuất, niềm tin của người tiêu dùng và suy rộng ra là tính giải trình của nền nông nghiệp. Đặc biệt, truy xuất nguồn gốc là xu thế tất yếu giúp nâng cao năng lực cạnh tranh cho các mặt hàng nông sản tại một số địa phương.

Trong năm 2022, Sở Khoa học và Công nghệ đã xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc gắn với nhận diện thương hiệu và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chè mang chỉ dẫn địa lý Tân Cương và hỗ trợ áp dụng cho 6 hợp tác xã đã được cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý Tân Cương (Hợp tác xã chè Hảo Đạt, Hợp tác xã trà Sơn Dung, Hợp tác xã trà và du lịch cộng đồng Tiến Yên, Hợp tác xã Tâm Trà Thái, Hợp tác xã Hương Vân Trà, Hợp tác xã nông nghiệp và dịch vụ Bắc Thái).

Sản phẩm có dán tem truy xuất nguồn gốc sẽ góp phần bảo vệ được thương hiệu, nâng tầm giá trị của doanh nghiệp, hợp tác xã. Xu hướng truy xuất nguồn gốc thực phẩm nông sản hiện đang trở thành một vấn đề ngày càng quan trọng trong ngành nông nghiệp và thực phẩm.

Một số xu hướng chính trong lĩnh vực này:

Công Nghệ Blockchain: Blockchain đang trở thành một công cụ mạnh mẽ để truy xuất nguồn gốc thực phẩm. Nó cho phép ghi lại mọi bước trong chuỗi cung ứng từ trang trại đến bàn ăn, đảm bảo tính minh bạch và không thể thay đổi thông tin.

Hệ Thống QR Code: QR Code được sử dụng phổ biến để cung cấp thông tin về nguồn gốc sản phẩm. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã QR trên bao bì để truy cập thông tin chi tiết về nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm.

Internet of Things (IoT): Các cảm biến IoT có thể theo dõi điều kiện bảo quản và vận chuyển thực phẩm trong thời gian thực, từ đó cung cấp dữ liệu chính xác về chất lượng và an toàn của sản phẩm.

Hệ Thống Dữ Liệu Đám Mây: Lưu trữ và quản lý dữ liệu về chuỗi cung ứng thực phẩm trên nền tảng đám mây giúp dễ dàng truy cập và chia sẻ thông tin giữa các bên liên quan, từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng.

Giám Sát Từ Xa: Công nghệ giám sát từ xa giúp theo dõi và quản lý quy trình sản xuất và phân phối thực phẩm, đảm bảo rằng sản phẩm được xử lý và bảo quản đúng cách.

Chứng Nhận và Quy Chuẩn: Các chứng nhận và quy chuẩn như chứng nhận hữu cơ, chứng nhận an toàn thực phẩm, hay chứng nhận chất lượng cao đang trở nên phổ biến, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.

Tăng Cường Nhận Thức và Yêu Cầu Của Người Tiêu Dùng: Người tiêu dùng ngày càng quan tâm hơn đến nguồn gốc và chất lượng thực phẩm, yêu cầu thông tin chi tiết về nơi sản xuất và quy trình xử lý. Điều này đã thúc đẩy các nhà sản xuất và nhà phân phối thực hiện các biện pháp truy xuất nguồn gốc tốt hơn.

Sự Hợp Tác Giữa Các Bên Liên Quan: Các tổ chức, cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng đang phối hợp chặt chẽ để xây dựng và duy trì các hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả và tin cậy.

Truy xuất nguồn gốc nông sản, thực phẩm hiện nay là yếu tố quan trọng để quyết định nông sản, thực phẩm có thể tham gia vào chuỗi liên kết, cung ứng nông sản an toàn cho doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu. Từ đó hình thành nên lòng tin và sự an tâm của người tiêu dùng khi lựa chọn nông sản Việt Nam.